[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Michael BishopNIE MASZ WROGA PR�CZ CZASUT�umaczy� Zbigniew A. Kr�lickiFloydowi J. Lasleyowi Juniorowi,naszemu dobremu irlandzkiemu ojcu chrzestnemuOD AUTORAM�j wydawca, David Hartwell, �ci�le ze mn� wsp�pracowa�przy opracowywaniu ostatecznej wersji tego r�kopisu, tak jak pod-czas pisania przeze mnie innych powie�ci. Chc� wyrazi� wdzi�cz-no�� zar�wno jemu, jaki jego rodzinie za opiek� nade mn� podczastrzydniowego posiedzenia, kt�re po�wi�cili�my niezwykle dok�ad-nej korekcie mojego dzie�a.Wiele zawdzi�czam r�wnie� mojej �onie, Jeri Bishop, kt�rapomaga�a mi, podtrzymywa�a mnie na duchu i podsuwa�a pomocnesugestie zar�wno podczas zbierania materia��w do tej ksi��ki, jaki podczas pracy nad tekstem.Wydarzenia opisane w Nie masz wroga pr�cz czasu s� oczy-wi�cie fikcj�. Na �adnej mapie nie znajdziecie kraju o nazwie Za-rakal, kt�ry z opisu mo�e przypomina� Keni�. Czytelnik nie po-winien jednak z g�ry zak�ada�, �e Zarakal i Kenia s� identycznepod wzgl�dem historycznym, politycznym i socjologicznym. Nie s�i wcale takimi by� nie mia�y.Wytworem mojej wyobra�ni jest r�wnie� przedludzki cz�onekrodziny naczelnych, kt�rego okre�li�em jako Homo zarakalensis.Wymy�li�em tego nie istniej�cego przodka ludzko�ci dla potrzebnarracyjnych i dramatycznych.W przewa�aj�cej cz�ci moje paleoantropologiczne nazewnic-two zosta�o zaczerpni�te z j�zyka naukowc�w, usi�uj�cych rozwi�-za� zagadk� pochodzenia cz�owieka. Ostrzegam jednak czytelnika,aby nie traktowa� tej ksi��ki jako podr�cznika ewolucji cz�owieka,co wcale te� nie oznacza, �e zamierza�em wprowadza� w b��d tych,kt�rzy szukaliby informacji w tej sprawie.Zagorza�e spory dotycz�ce klasyfikacji i interpretacji odkry�b�d� trwa� jeszcze d�ugo. Za dziesi�� lat, a mo�e mniej, terminy takiejak Homo habilis albo Australopithecus afarensis mog� by� takso-nomicznymi skamienia�o�ciami � dok�adnie tak, jak okre�lane tyminazwami ko�ci, kt�re s� wszystkim, co pozosta�o z dwunogichstworze�, przed milionami lat b�d�cymi pionierami ludzko�ci.Michael BishopPina Mountain, Georgia23 czerwca 1981PROLOG�Prosz� nast�pne przezrocze!"Tak naprawd�, zanim zacz��em prawdziwe podr�e w czasie,wielokrotnie odbywa�em je w my�lach. A� do chwili, w kt�rejwyruszy�em, moje �ycie przypomina�o pokaz przezroczy z marze�,oddzielonych jedno od drugiego wieloma kr�tkimi przerwami czer-ni, podczas kt�rych z napi�ciem czeka�em na nast�pny slajd. Niekie-dy sny i czer� przeplata�y si� tak szybko, i� nie by�em w stanie ichrozdzieli�. Niezdolno�� rozr�nienia snu od jawy mo�e by� oznak�szale�stwa lub darem. Po ponad trzydziestu latach pr�b zespoleniajednego z drugim w jak�� sensown� ca�o�� zrozumia�em, �e w moimprzypadku to jest � a raczej by� � dar.Kiedy mia�em cztery lata, m�j ojciec Hugo przyni�s� do domurzutnik, wypo�yczony z biura Bazy Si� Powietrznych w Wichitaw Kansas. By�a to machina z kolistym magazynkiem i je�eli trzaska-�o si� prze��cznikiem dostatecznie szybko, te same sceny � momen-ty przesz�o�ci � zaczyna�y si� powtarza� w migotliwym rytmie.W pewnym sensie ka�dy zestaw slajd�w by� machin� czasu, a seriaobrazk�w na �cianie albo p��ciennym ekranie stawa�a si� cykliczn�projekcj� minionych dni.Wi�ksz� frajd� sprawia�y mi puste miejsca pozostawione w ma-gazynku, tworz�ce na ekranie plamy o�lepiaj�cej bieli � a to dlate-go, �e m�j tato, kt�ry m�wi� po angielsku z wyra�nym latynoskimakcentem, uwielbia� wyg�asza� w�wczas zabawne komentarze:� Ty�ek Moby Dicka!� Cz�owiek �niegu na zebraniu Ku-Klux-Klanu!� Polarny mi� w basenie waniliowego kremu!Wraz z Ann�, moj� siostr�, wykrzykiwali�my w�asne nazwy �z kt�rych wi�kszo�� by�a jeszcze bardziej zwariowana ni� te wymy-�lone przez Hugona � a� w ko�cu nasza mama, Jeanette, zwolen-niczka normalno�ci, zaczyna�a ponagla� tat�, by zako�czy� pokaz.Usi�owa�a te� utrzyma� porz�dek w zestawach slajd�w � ka�dyp�aski magazynek mie�ci� ich sto � wi�c rzadko zdarza�y si� okazjedo takich wyg�up�w. Nie w tym rzecz, �e matce brakowa�o poczuciahumoru. Dla niej slajdy by�y odwzorowaniem rzeczywisto�ci, man-dal� konkretnego i w pe�ni zrozumia�ego do�wiadczenia. Ich g��wn�zalet� by�a mo�liwo�� ponownego prze�ywania zarejestrowanychna kliszy wydarze�.Potem, kiedy Hugona przeniesiono z McConnell do bazy lotni-czej Francisa E. Warrena pod Cheyenne w Wyoming, a Jeanettezacz�a pracowa� w jednym z miejscowych dziennik�w jako felie-tonistka, nasza rodzina fotografowa�a si� rzadziej. Zestawy slajd�wpowstawa�y przy okazji urodzin, wakacji lub chwilowych napad�wnostalgii u Jeanette � ale kiedy obejrza�o si� dany zestaw ze cztery,pi�� razy, by� on r�wnie przewidywalny, jak telewizyjne sit-comy.�John-John pokazuj�cy krowy" zawsze poprzedza� �Jeanette odci�-gaj�c� John- Johna od pastwiska", a po nim nast�powa� nieodmiennie�John-John wyszykowany na jesienny spacer". Mo�na by�o mie�pewno��, �e taka w�a�nie b�dzie kolejno��.Z nieuchwytnych odcink�w ciemno�ci pomi�dzy klikni�ciamimagazynka zacz��em sobie tworzy� swoje prywatne �slajdy". W rze-czy samej, mniej wi�cej w wieku o�miu lat nauczy�em si� wpada�podczas projekcji w osobliwy trans; podczas tych przerw przywo�y-wa�em wizje obraz�w jeszcze starszych ni� te migaj�ce na �cianie.Da�em si� ju� pozna� rodzinie jako marzyciel �- nie z tych nieobec-nych my�lami, z podbr�dkami wspartymi na d�oniach, kt�rych spo-tyka si� w ka�dej izbie lekcyjnej, ale marzycielem z rzadkiegogatunku wizjoner�w � a teraz jestem pewien, �e zami�owanieJeanette do tych pokaz�w przezroczy by�o wynikiem jej wysi�k�w(podj�tych z jak najlepszych pobudek) zmierzaj�cych do silniejsze-go zwi�zania mnie z rzeczywisto�ci�. Chcia�a umocni� moje zwi�zkiz rodzin� Monegal�w, przez podkre�lenie jej trwa�o�ci, �ywotno�cii pokazanie mi mojego miejsca w�r�d nich.Jak ju� powiedzia�em, ka�dy zestaw przezroczy by� machin�czasu (o �ci�le i wygodnie okre�lonym zasi�gu) � ale te� znamie-niem jarzma codzienno�ci i status quo. Ignoruj�c przesz�o�� rodzinyMonegal�w i obdarzaj�c ka�de mgnienie ciemno�ci pomi�dzy slaj-dami w�asnym �adunkiem znacze�, przeciwdzia�a�em niejako zamia-rom matki. Izolowa�em si� emocjonalnie i czasowo.W wieku lat dziesi�ciu wymy�li�em �art, kt�ry w pewnym sensiepoprzedza� m�j p�niejszy bunt okresu dojrzewania.W�a�nie wtedy przeniesiono Hugona � kt�ry by� m�odszymoficerem i cz�onkiem Zespo�u Decyzji Strategicznych � z Cheyen-ne na Guam. Co prawda na wyspie znajdowa�y si� kwatery dlacz�onk�w rodzin, Hugo jednak pojecha� tam sam � nie tylko dlate-go, by skr�ci� okres s�u�by, ale i z powodu ��da� Anny (kt�ra niechcia�a zmienia� szko�y) i Jeanette (kt�ra wreszcie zacz�a przy-zwoicie zarabia� w swoim dzienniku). Ze mn� nikt si� nie konsulto-wa�, co wcale mi nie przeszkadza�o, poniewa� moje sny na jawieby�y wsz�dzie takie same. Usi�owa�em si� dowiedzie� o nich czego�wi�cej i w tym celu zacz��em w�drowa� po bibliotekach i wertowa�ilustrowane magazyny, po�wi�cone podr�om albo naukom przy-rodniczym. Pod nieobecno�� ojca ca�a nasza tr�jka zacz�a kr�ci� si�jakby w wir�wce i z ka�dym obrotem oddalali�my si� od rodzinne-go j�dra.A ten m�j �art? No c�, tego roku, tu� przed �wi�tami Bo�egoNarodzenia, zajrza�em do szafki, w kt�rej trzymali�my rzutnik doprzezroczy, i wyj��em z niej magazynki. Zamkn�wszy si� w swoimpokoju, po�wi�ci�em p� godziny na przypadkowe przemieszczanieprzezroczy, zostawiaj�c przerwy, a kilkana�cie slajd�w przestawia-j�c do g�ry nogami. I tak �John-John wyszykowany na jesiennyspacer" ko�czy�o si� kilkoma przezroczami z cyklu �Jeanette napla�y w Kadyksie", podczas gdy �Anna ogl�daj�ca doroczn� proce-sj� w Sewilli" ust�powa�o bocznym uj�ciom �Dziadka Rivenbarkaobs�uguj�cego klient�w w jego samoobs�ugowym sklepie spo�yw-czym". Potem oczywi�cie w�o�y�em magazynki z powrotem dopude�ek, a te ustawi�em na p�kach.W wigili� Bo�ego Narodzenia Jeanette poleci�a Annie przygoto-wa� rzutnik do kolejnej podr�y w przesz�o�� rodziny Monegal�w.Anna, kt�ra mia�a w�wczas czterna�cie lat, zrobi�a to, o co j�poproszono, i wszyscy zebrali�my si� w sto�owym. Ja zgasi�em�wiat�o, Anna zacz�a klika� swoim magicznym prze��cznikiemi rozp�ta�a si� niewielka burza.Jeanette zareagowa�a na m�j pomys� w spos�b, jakiego si� niespodziewa�em. Mrukn�a: �Co u licha!" � zerkn�a na mnie po-dejrzliwie, wetkn�a palce w moj� k�dzierzaw� czupryn� i poci�g-n�a ku sobie, mocno mnie do siebie przytulaj�c. Nie puszcza�a, alepo chwili poj��em, �e wcale si� nie gniewa. Po prostu rozbawi�a j�forma, jak� przybra� m�j sprzeciw. To Anna si� w�ciek�a. Wrzesz-cza�a przez ca�y czas potrzebny do u�o�enia przezroczy w ich u�wi�-conym porz�dku, a potem odm�wi�a kontynuowania zabawy.� Niech ci� licho, Johnnie! � kl�a. � Sam je teraz uk�adaj.Ja nie mam zamiaru ci pomaga�!� Och, Anno, nic si� nie sta�o � mitygowa�a j� mama. �Wy�wietlaj jak leci.� Ale� mamo, on wszystkie pomiesza�!Jeanette parskn�a �miechem.� Przecie� wiemy, kt�re gdzie pasuj�, prawda? Obejrzyjmy jei po�miejmy si� razem.� Nic z tego nie b�dzie. Kto�, kto nigdy ich przedtem niewidzia�, nie b�dzie mia� poj�cia, co si� dzieje. Nie tworz� �adnejhistoryjki. To po prostu bez�adnie pomieszane kawa�ki.� Ale� Anno. Ca�a opowie�� tkwi w naszej pami�ci. Nic nieszkodzi, je�li obejrzymy jej fragmenty me po kolei. Po co si� mamymartwi� o kogo�, kto nas nawet nie zna?� Mamo, ja na pewno nie b�d� ich uk�ada�a tak, jak by�y.� Wcale nie musisz, zrobi� to sama. To nie b�dzie trudne.Przecie� s� ponumerowane. No to jazda, dobrze?Anna z ponur� min� zacz�a wy�wietla� slajdy w ca�ej ichbezsensownej glorii, g�owami w d�, z przerwami, bez�adnie, i niktju� nie czyni� mi wyrzut�w. Jeanette mia�a racj�. Ca�a przesz�o��naprawd� by�a w naszej pami�ci. Ka�de przezrocze przywo�ywa�oz niej sw�j kontekst. Obejrza�em uwa�nie ca�y program � nie-... [ Pobierz całość w formacie PDF ]